از نشان فروهر تا همای سعادت و سیمرغ؛ مرور برخی از نمادهای تاریخی ایران

پرنده سعادت(هما)

پرنده هما در افسانه‌ها و ادبیات ایران، ازبکستان، آناتولی، مصر، هند، اقوام غز و بوداییان تبت جایگاه ویژه‌ای دارد و داستان آن به این گونه است که اگر سایه این پرنده بر سر هر کسی بیفتد آن فرد به سعادت و خوشبختی می رسد.
در افسانه ها هما پرنده‌ای بهشتی است که نیمی از آن نر و نیمی دیگر ماده است و هیچگاه بر زمین نمی نشیند و سایه او موجب خوشبختی افراد می شود.
در واقعیت هما یک پرنده شکاری بزرگ جثه است که تیره بازان که در کوه های مرتفع نواحی آفریقا، جنوب اروپا و آسیا زندگی می کنند. این پرنده علاقه به خوردن گوشت ندارد و غذای اصلی او مغز استخوان است.

سیمرغ

سیمرغ هم یک پرنده افسانه‌ای تاریخ ایران است که معمولاً در داستان ها مونث است و یک بدن پوشیده از پولک، همراه با سر سگ، پنجه‌ی شیر و بال طاووس توصیف میشود.
سیمرغ در داستان های شاهنامه نقش بسیار مهمی دارد و مکان زندگی او در کوه قاف است. او در داستان ها پرنده‌ای دانا و باخرد است که او زال را بزرگ می کند و به رستم در نبرد با اسفندیار کمک می کند.

شیردال

شیردال یک موجود افسانه‌ای است که از آن شیر، سر دال و گوش اسب تشکیل شده است. یکی از داستان های این موجود این است که شهباز و شیر هر کدام نیروی خاص خودشان را داشتند و فرمانروای مناطق خود بودند و یا یکدیگر ترکیب شدند به نگهبانی شکست ناپذیر و قدرتمند برای نیایشگاه ها تبدیل می شوند که به مقابله با اهریمن، سحر و جادو و نفرین اهریمن می پردازند.

در افسانه های دیگر آنها به حفاظت از گنج ها و دارایی ها می پرداختند حتی نشان شیردال در اروپا و کلیساها نیز وجود دارد.و

البته در مورد شیردال افسانه‌ها و داستان های بسیار زیادی در فرهنگ های متفاوت وجود دارد.

شیر و خورشید

شیر و خورشید یک نماد قدیمی است که در بسیاری از فرهنگ ها، پرچم ها و نشان های حکومتی بسیاری از کشورها وجود داشته است.

برخی از کارشناسان نشان شیر و خورشید را برگفته از ستاره‌ شناسی می دانند و برخی دیگر شیر را نماد سلطنت و قدرت دودمان پادشاهان می دانند که به صورت فلکی اسد هم شباهت دارد و خورشید نشان دهنده حاکم بهشت است.

درفش کاویانی

پرچم اسطوره‌ای ایران در دوره‌های پیشدادی و کیانی و پرچم ایران در دوره پادشاهی ساسانیان بود. در شاهنامه و طبق گفته های فردوسی با خیزش کاوه آهنگر علیه ضحاک و آغاز حکومت فریدون این پرچم بوجود آمد. کاوه هنگام قیام پیش بند آهنگری خود را بر روی نیزه قرار می دهد و پس از پیروزی به دستور فریدون به آن جواهراتی اضافه می شود و در تاریخ ایران این پرچم نماد آزادی خواهی بود است.

طبق گفته برخی از پژوهشگران از این پرچم در دوره های هخامنشی و اشکانی نیز استفاده می شده اما شواهد نشان می دهد که این پرچم فقط در دوره ساسانی از آن  به عنوان پرچم رسمی استفاده می شود. در جنگ با اعراب جواهرات پرچم غارت و خود پرچم به آتش کشیده شد.