گاو اصیل سیستان
گاو سيستاني گاو سيستاني تاريخچه موطن اصلي گاو سيستاني منطقه سيستان ميباشد. در باره منشا گاو سيستاني تاكنون هيچ گزارش علمي ارايه نشده است، اما عدهاي معتقدند اين گاو داراي برخي خواص گاوهاي كوهان‌دار آسيايي مانند نژاد برهما و زبو است. عدهاي نيز گزارش نموده‌اند كه به احتمال قوي منشا اصلي گاوهاي زبو، بلوچستان و مناطق خشك ايران قديم بوده كه از آنجا به دره هند منتقل و در اين محل اهلي شده‌اند. آثار به‌دست آمده از حفاري‌ها و كشف‌هاي باستان‌شناسي در شهر سوخته، دلايل محكمي بر حيات گاو سيستاني از 2500 سال (ق.م) تاكنون در اين منطقه ارايه مي‌كند. شهر سوخته يكي ازآثار باستاني معروف جهان بوده و در 60 كيلومتري شهرستان زابل واقع ميباشد كه عدهاي معتقدند در حدود سال‌هاي2200 (ق.م) پايتخت سيستان بوده است. در نتيجه حفاري‌ها، اطلاعات زيادي از حيوانات آن دوره از جمله پيكره منقوش گاو كوهان‌دار از جنس سفال و نيز استخوان‌هاي مربوطه به‌دست آمده است. پراكنش گاو سيستاني عمدتاً در منطقه سيستان و دشت هامون پراكنده ميباشد و در شهرستان‌هاي خاش و زاهدان نيز جهت پرواربندي نگهداري مي‌شود. خصوصيات ظاهري 1- گاو سيستاني گاوي است كوهان‌دار كه نشان دهنده تعلق آن به گونه بوس اينديكوس يا زبو است. 2- كوهان بزرگ و گوشتي بوده و اندازه آن در گاوهاي نر بزرگتر است. 3- غبغب بلند و پُرچين كه از زير گردن گاو تا زير قفسه سينه و حد فاصل بين دست‌ها ادامه مي‌يابد. در گاوهاي نر، غبغب بلند و پر چين‌تر است. 4- از لحاظ شكل و وضعيت بدن مانند اكثر گاوهاي زبو، بدن عموماً شيب‌دار است و داراي دست و پاي كشيده، ناحيه كمر و پشت قوس‌دار و فرو رفته، سر نسبتاً كوچك و مثلثي و پيشاني پهن و برجسته بوده و پوست بدن نرم و لطيف ميباشد. 5- صفت بي‌شاخي در اين نژاد غالب بوده و اغلب گاوهاي نر و ماده فاقد شاخ يا داراي شاخ‌هاي كوتاه مي‌باشند كه به جمجمه متصل نمي‌باشد. 6- رنگ اغلب گاوها در اين نژاد سياه بوده، اما رنگ‌هاي ابلق، خاكستري، خرمايي و ... نيز در بين جمعيت‌هايي از اين نژاد ديده مي‌شود. 7- پستان گاو سيستاني نسبتاً بزرگ و حجيم بوده و تقريباً به اندازه پستان گاو اصيل شيري جرزي با رگ‌هاي خوني نسبتاً برجسته روي پستان است. بخش جلويي پستان در موقع شيردهي عموماً پر از شير و كشيده بوده و تا نزديك ناف ادامه دارد. دو بخش عقبي پستان معمولاً گرد و نيم كره‌اي شكل بوده و تا قسمت ران ادامه دارد. صرفنظر ازحالت‌هاي استثنايي، سر پستانك‌هاي اكثر گاوهاي سيستاني از نظر قطر و اندازه تقريباً يكدست و يكنواخت هستند
